Kâşgarî Dergâhı Bahçesinde 1845 Tarihli Bir Taştaki Enfes Şiir

 

 Lâ ilâhe İllallâh

Bekâ mülküne ey şâhım bu meşhed tahtgâh oldu
Başımda Nakşibendî efseri zerrîn külâh oldu

Ey Şâhım, bu kabir bana, sonsuzluk aleminin taht yeri oldu
Başımda da Nakşibendî tâcı altın bir külah gibi oldu

Vukûf-i kalble iksîre meylim yoğdu âlemde
Tevekkül ile istiğnâ cihânda intibâh oldu

Kalbin sırlarına vakıf olmak yolundan önceden haberim yoktu
Allah’a tevekkül ve cihandan gönlü çevirme bana bir uyanış oldu

Sefer kıldım vatandan hûş-der-dem ile dalmışken
Refîkim Hazret-i Kur’ân delâil-i harc-ı râh oldu

Her nefesimi Allah’ı hatırlayarak alıp vermeye dalmışken yolculuğa çıktım
Bu çıktığım yolculukta arkadaşım ve azığım Hazret-i Kur’ân oldu

Bi-hamdülillâh cihânda pâdişâhdan minnettim bitti
Gam-ı dünyâ ferâmûş künc-i vahdet cilvegâh oldu

Allah’a çok şükür ki artık padişaha minnet duymaklığım bitti gitti
Dünya sıkıntıları unutuldu, vahdet köşesi görünülen yer oldu

Alıp gönlüm cihândan zikr ile tevhîde meşgûl iken
Yetişdi sırr-ı zikrullâh “nidâ-yı Küll” hitâb oldu

Gönlümü bu dünya düşüncelerinden alıp zikr ile tevhîde meşgul iken
“Küll-i Nefsin zâikatü’l-Mevt” nidâsı hitâb olundu ve zikrullahın sırları yetişti

Sâbıkan attârlar kethüdâsı Hâcı Abdî Ağazâde
Merhûm ve mağfûr Muhammed Tâhir Efendi rûhiçün Fâtiha

Fî 14 Rebîülevvel Sene 1261
[23 Mart 1845]

 

Latinize ve İzah: @emiralidemirel

İznik Surları’ndaki 1300 Yıllık Kitabe

717-741 yılları arasında Roma İmparatoru olan III.Leo ve onun oğlu ve ve halefi olan ve 741-775 yılları arasında imparatorluk yapan V.Konstantin zamanında İznik surları bir tamirat geçirmiş ve İstanbul Kapı’ya yakın bir kulenin şehre bakan iç kısmına bir tamirat kitabesi yeleştirilmiş.

Bu kulenin dikilmesine ve sur tamiratının yapılmasına sebep ise, kitabede de bahsedilen “utandırılan küstah düşman” hadisesi, Emevi Halifesi Hişam bin Abdülmelik zamanında, 727 senesinde Emevî’lerin İznik kuşatmasıdır. Bu kuşatma yaklaşık 40 gün sürmüş, Araplar çeşitli muhasara aletleri de kurup suralara ciddi hasarlar vermiş ama şehri alamayıp dönmüşlerdir. Bu kuşatmada ordu komutanlarından biri de, sonradan nâmı bir çok efsanelere de karışan Abdullah el-Battal yani Seyyid Battal Gazi’dir. İmparator III.Leo, 740 tarihinde günümüzdeki Afyon’da yapılan bir muharebede Emevî ordusunu yenmiş ve Araplar’ın Anadolu’daki ilerleyişleri son bulmuştur. Bu muharebede Battal Gazi de şehit olmuşdur. Antik Nakoliea şehrinde bir tepede bulunan eski bir manastırın yanına defnedildikten yüzyıllar sonra, Selçuklu Sultanı I. Alâeddin Keykubad’ın annesi tarafından keşfedilip üzerine türbe yapılan kabri, Eskişehir’in Seyitgazi ilçesindedir. 

30 Kasım 2022 tarihinde İznik’e yaptığım seyahatte fotoğrafladım ve İngiliz Tarihçi Cyril Mango’nun bu kitabeye yaptığı İngilizce tercümesini Türkçe’ye aktarıyorum:

 

☩ ἔνθα θεεικῇ βοηθείᾳ τὸ τῶν ἐχθρῶν καταισχύνθη θράσος,

ἐκεῖ οἱ φιλώχριστοι ἡμῶν βασιλεῖς Λέων κ(αὶ) Κωνσταντῖνος ἀνε-

καίνησαν πόθῳ τὴν πόλιν Νήκαιαν ἀνεγίρανταις διὰ τῆς τοῦ ἔργου

ἐπιδείξεως νηκητικὸν ἀναστήσανταις πύργον κεντινάρι{σ}-

ων {κεντινάριων}· καὶ μόχθῳ ἐπληρω[φόρη]σεν Ἀρτάυασδος πανεύφ(ημος) πατρίκ(ιος) κοροπαλάτ(ης).

​

 

“İlahi yardımla küstah düşmanın utandırıldığı yerde, Mesih'i seven imparatorlarımız Leo ve Konstantin, yaptıklarının ve zaferin bir nişanesi olarak şanlı Patrikios ve Curopalates Artabasdos'un emeğiyle tamamlanan bu kuleyi dikerek İznik(Nicaea) şehrini şevkle restore ettiler.”

---

Kitabede şehrin isminin geçtiği yer: NHKAIA (Yunanca) ⤴

Sonradan bu kelime ağızda değişerek İznik kelimesine dönmüştür.