Rûhu’l-Beyândan İbretlik Bir Paragraf

 

“Rab” kelimesi, terbiye/yetiştirme ve ıslâh manasınadır. Alemlerin varlıklarını devam ettirebilmeleri için lazım olan gıdalar ve sâir ihtiyâcâtı temin eden ve insan için ise zâhirini yani nefsini nimetlerle, bâtınını yani kalbini rahmetle, âbidlerin nefslerini şeriatin hükümleriyle, âşıkların kalplerini tarikatin edepleriyle, sevgililerin sırlarını ise hakikatin nurları ile terbiye eder / yetiştirir. Ve insana tavırlarında ve azalarında kuvvetli feyz nurlarını yerleştirir. O ne kadar yücedir ki, kemik parçası ile işittirir, yağ parçası ile gördürür, et parçası ile konuşturur. Başka bir tertîb ile de bitkilerin tanelerinden ve meyvelerinden, hayvanların etlerinden ve yağlarından insanın gıdasını temin eder. Yer yüzünün ağaçları ve nehirleri ile, gökyüzünün yıldızları ve ışıkları ile ve senin dinlenme zamanın olan gecede haşarata ve muzırrâta sükûnet vererek seni terbiye etmekte / ayakta tutmaktadır. Ve onun fazlından ve ihsanından aramanın vakti olan gündüzde imkanlar verir ve seni korur. Seni, senden başka bir kulu yokmuş gibi terbiye edip seni ayakta tutmaktadır. Sen ise ona kulluk yapmıyorsun yada sanki ondan başka rabbin varmış gibi ona kulluk yapıyorsun!

Tefsîr-i Rûhu’l-Beyân I.Cild sf.16, İsmail Hakkî Bursevî kuddise sirruh